Drugs is aantoonbaar in urine, bloed, speeksel en haar. Sporen van drugsgebruik blijven iets langer in de urine dan in het bloed, omdat de afbraakproducten (metabolieten) via de urine het laatste uit het lichaam verdwijnen.

​​​​​​​Meest gebruikt zijn urinetesten, omdat ze betrouwbaar en goedkoop zijn. Als het ongemakkelijk is om urine of bloed te testen, kan een speekseltest geschikt zijn. Maar nadeel is dat drugs korter zichtbaar is in speeksel. Het gebruik van haartesten komt in Nederland minder vaak voor, omdat deze testen duur zijn. Maar ze kunnen wel drugsgebruik van maanden geleden aantonen. Als iemand zijn haar nooit zou knippen zou je in theorie elk drugsgebruik terug kunnen vinden.
​​​​​De reden om een drugstest te gebruiken kan dus ook meespelen in de keuze voor welke soort test je gebruikt. In het verkeer wil je vooral recent drugsgebruik opsporen en is het niet nodig en zinvol om een haartest te gebruiken.

Hoelang zijn drugs aantoonbaar?

De tijd dat drugs in het lichaam aantoonbaar blijven is afhankelijk van een aantal factoren:

• het middel
• de kwaliteit/sterkte van het middel en de hoeveelheid
• de frequentie van gebruik: hoe vaak er gebruikt is
• lichamelijke kenmerken, zoals geslacht, lichaamsgewicht, metabolisme
• welke test er wordt gebruikt en de cut-off waarde: gevoeligheid van de test en boven welke waarde de test positief is

Als de persoon lang en heftig gebruikt, kunnen drugs langer aantoonbaar blijven. Ook kan het metabolisme, dus de verbranding verschillen tussen personen waardoor de ene persoon iets sneller drugs verwerkt dan de ander.

Urinetesten

Over het algemeen zijn er de volgende richtlijnen voor detectietijden van drugs in urine:

• 4-FA (4-FMP): 2 tot 4 dagen
• Cannabis: enkele dagen tot 1 a 2 weken. Soms enkele weken langer bij heftig gebruik.
• Benzo's: Benzodiazepinen met een korte halfwaardetijd (zoals lorazepam) kunnen meestal tot 3 dagen worden gedetecteerd in urine. Benzodiazepinen die langdurig dagelijks worden gebruikt en/of een lange halfwaardetijd hebben (zoals diazepam, chloordiazepoxide) daarvan is de aantoonbaarheid lastiger in te schatten. Zij kunnen 30 - 45 dagen worden gedetecteerd in urine.
• Coke: ongeveer 2 tot 4 dagen. Als er heftig en langdurig gebruikt wordt, bijvoorbeeld heftig basen kan dit enkele dagen langer zijn.
• DMT: tot 3 dagen
• GHB: tot 12 uur
• Heroine: 2 tot 5 dagen
• Ketamine: tot 2 dagen. Bij heftig langdurig gebruik 2 tot 4 weken.
• Khat: tot 3 dagen
• Lachgas: niet aantoonbaar
• LSD: tot 2 dagen
• Mescaline: tot 3 dagen
• Methadon: 2 tot 5 dagen
• Morfine: 2 tot 3 dagen
• Paddo's: 1 tot 2 dagen
• Speed: ongeveer 2 tot 4 dagen
• Tabak: tot 2 dagen
• XTC: ongeveer 1 tot 3 dagen

Speekseltesten

De politie in Nederland gebruikt speekseltesten als voorselectiemiddel bij (gerichte) controles in het verkeer. Speekseltesten zijn sterk in ontwikkeling en zullen mogelijk nog geoptimaliseerd worden om zoveel mogelijk te corresponderen met werkelijke bloedwaarden door bijvoorbeeld de cut-off waardes aan te passen. Speekseltesten kunnen niet als bewijs gelden. Er moet altijd een bloedtest volgen om te bepalen of de bestuurder daadwerkelijk op het moment van rijden onder invloed was. De aantoonbaarheid in speeksel is van vele factoren afhankelijk. Politie gebruikt de Dräger DrugCheck 3000 en kunnen gelijktijdig tot wel zes drugs/drugsgroepen in speekselmonsters worden aangetoond: cocaïne, opiaten, amfetamine, methamfetamine/designerdrugs, benzodiazepinen en cannabis (THC). De aantoonbaarheid is hierbij als volgt:

• XTC: 16 tot 40 uur. Bij tweemaal doseren 19 tot 58 uur.
• Amfetamine: 10 tot 20 uur.  Zwaar gebruik kan tot 40 uur oplopen.
• Cannabis: tot 8 uur. In uitzonderlijke gevallen en bij bijvoorbeeld fors gebruik kan dit langer zijn.
• Coke: 2 tot 4 uur. Zwaar gebruik enkele uren langer.
• Opiaten: 5 uur. Chronisch gebruik 12 tot 15 uur.

Haartesten

In het haar blijven drugs maanden of jaren aantoonbaar, afhankelijk of het haar al geknipt is. Logischerwijs tref je in het haar en boven de schedel het meest recente drugsgebruik aan. Het haaruiteinde bevat de sporen van drugsgebruik langer geleden.

GHB

GHB is zeer kort aantoonbaar. Het is in bloed maximaal 8 uur aantoonbaar en in urine maximaal 12 uur. Als men wil laten onderzoeken of men stiekem GHB toegediend heeft gekregen, moet voor alle zekerheid direct urine worden afgenomen. Plas direct na het voorval. Na enkele uren is het in de meeste gevallen al te laat.

​​​​Vals-positief

Het is mogelijk een vals-positief resultaat te krijgen voor drugs waarvan de metabolieten veel op elkaar lijken. Dit is afhankelijk van de methode van testen en komt zeker niet altijd voor. Dit noemen we kruisreactiviteit. Zo is er bijvoorbeeld de bekende kruisreactiviteit tussen ADHD-medicatie en de test op amfetamine (speed).
Een vals-positief (of vals-negatief) resultaat kan ook het gevolg zijn van een menselijke fout.
​​​​​​​Bij urine(snel)testen zie je nog wel eens dat gebruikers de test instructies verkeerd opvolgen of de uitslag van de test verkeerd interpreteren.

Drugstesten omzeilen

Er zijn mensen die drugstesten proberen te omzeilen en daarmee (onbedoeld) hun gezondheid op het spel zetten. Op internet kom je allerlei tips tegen, die 99/100 niet werken, maar wel levensgevaarlijk kunnen zijn. Ga bijvoorbeeld geen bleekwater, azijn of schoonmaakmiddelen drinken. Dit is gevaarlijk en heeft geen effect. Ook het drinken van grote hoeveelheden water kan echt levensgevaarlijk zijn vanwege het risico van een watervergiftiging. Daarnaast checken labs (en ook goede sneltesten) op de verdunning van urine of op toevoegingen waardoor dit ook niet veel zin heeft. De meest veilige manier, die als het lukt ook het meest betrouwbaar is, is het inleveren van de schone urine van een ander persoon. Hoewel dit soms ook niet meer werkt omdat er ook testen zijn die kijken hoe 'oud' de urine is. Bij het inleveren van eigen urine bevat ochtendurine en de begin(straal) van een plasje relatief de meeste metabolieten (afbraakproducten) van drugs. Dit betekent dat de eerste urine dus hoger scoort op een drugstest dan latere urine.